Επικίνδυνες χημικές ενώσεις στο κρέας: Πώς να προφυλαχθω;

Σαμαρά Αντωνια, Tεχνολογος Tροφίμων ΓΠΑ 

Ξέρετε τι να προσέξετε κατά το ψήσιμο του κρέατος για την αποφυγή παραγωγής επικίνδυνων ενώσεων;

Οι Ετεροκυκλικές Αρωματικές Αμίνες (ΕΑΑ) σχηματίζονται όταν τα αμινοξέα (τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών), τα σάκχαρα και η κρεατίνη ή κρεατινίνη (μια ουσία που βρίσκεται στους μύες) αντιδρούν σε υψηλές θερμοκρασίες.

Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ) σχηματίζονται και απελευθερώνονται κατά την ατελή καύση ή πυρόλυση (καύση) της οργανικής ύλης, όπως είναι τα απόβλητα ή τα τρόφιμα, κατά τη διάρκεια των βιομηχανικών διεργασιών, της καύσης των καυσίμων και άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Οι ΠΑΥ σχηματίζονται επίσης σε φυσικές διεργασίες, όπως η αποικοδόμηση με άνθρακα.

Γιατί πρέπει να ανησυχούμε; 

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, οι ΕΑΑ και οι ΠΑΥ έχουν βρεθεί να είναι μεταλλαξιογόνα, πράγμα που σημαίνει ότι προκαλούν αλλαγές στο DNA που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου.

Οι ετεροκυκλικές αρωματικές αμίνες και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες δεν υπάρχουν φυσικά στα τρόφιμα. Η κύρια έκθεσή μας σ’ αυτές τις ενώσεις είναι μέσω των μαγειρεμένων τροφίμων.
Η επεξεργασία και η θέρμανση των τροφίμων αποτελούν βασικές πηγές εισαγωγής των ΠΑΥ. 

Λόγοι εμφάνισης ΠΑΥ: 

• το ψήσιμο στην σχάρα ή στα κάρβουνα, 
• το τηγάνισμα, 
• το φρυγάνισμα, 
• το κάπνισμα των κρεάτων, 
• η άμεση ξήρανση των δημητριακών με αέρια καύσης, 
• το καβούρδισμα του καφέ. 

Έχουν βρεθεί σε μια μεγάλη ποικιλία τροφίμων, όπως στο καπνιστό κρέας και στα καπνιστά ψάρια, στο ψητό κρέας και στα φυτικά έλαια. Τα επίπεδα που βρέθηκαν τείνουν να συνδέονται με την ποσότητα του λίπους του ζώου, τη θερμοκρασία και τη διάρκεια της θέρμανσης. 

Ο σχηματισμός των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στα τρόφιμα επηρεάζεται από:1. Τη θερμοκρασία μαγειρέματος
2. Τη διάρκεια μαγειρέματος
3. Τον τύπο του καυσίμου που χρησιμοποιείται στη θέρμανση
4. Την απόσταση από την πηγή θερμότητας
5. Την περιεκτικότητα του φαγητού σε λιπαρά

Οι ΕΑΑ δεν απαντώνται σε σημαντικές ποσότητες σε άλλα τρόφιμα εκτός από το κρέας που μαγειρεύεται σε υψηλές θερμοκρασίες. 

Ο σχηματισμός αυτών των ενώσεων επηρεάζεται κυρίως από τέσσερις παράγοντες:

1. Τη θερμοκρασία μαγειρέματος. Τα προβλήματα ξεκινούν από τους 100οC ενώ σημαντικές ποσότητες ΕΑΑ σχηματίζονται περίπου στους 300οC.
2. Το χρόνο έκθεσης του φαγητού σε υψηλές θερμοκρασίες
3. Την επαφή του τροφίμου με την πηγή θερμότητας π.χ. κάρβουνα
4. Τον τύπο του τροφίμου

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ό,τι τα κρέατα που μαγειρεύονται σε υψηλές θερμοκρασίες, ειδικά πάνω από τους 149ºC (όπως στην ψησταριά ή στο τηγάνι) ή που μαγειρεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα τείνουν να σχηματίζουν περισσότερες ετεροκυκλικές αμίνες. Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες σχηματίζονται κυρίως όταν οι μέθοδοι μαγειρέματος που χρησιμοποιούνται εκθέτουν το κρέας σε καπνό, όπως στην περίπτωση που το λίπος και οι ζωμοί του κρέατος που ψήνεται απευθείας πάνω από μια θερμαινόμενη επιφάνεια ή ανοιχτή φωτιά στάζουν πάνω στην επιφάνεια ή τη φωτιά, προκαλώντας φλόγες και καπνό. Ο καπνός περιέχει ΠΑΥ που στη συνέχεια προσκολλώνται στην επιφάνεια του κρέατος.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε την έκθεσή μας σ’ αυτές τις ενώσεις;Παρόλο που δεν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες για την κατανάλωση ΕΑΑ/ ΠΑΥ, μπορούμε να μειώσουμε την έκθεσή μας σε αυτές τις ενώσεις εφαρμόζοντας διάφορα προληπτικά μέτρα:

• Αποφυγή άμεσης έκθεσης του κρέατος σε ανοικτή φλόγα ή σε θερμή μεταλλική επιφάνεια και αποφυγή παρατεταμένων χρόνων μαγειρέματος (ειδικά σε υψηλές θερμοκρασίες) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σχηματισμού των παραπάνω ενώσεων. 
• Χρήση φούρνου μικροκυμάτων για το μαγείρεμα του κρέατος πριν από την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί επίσης να μειώσει σημαντικά το σχηματισμό των ΕΑΑ, μειώνοντας τον χρόνο που πρέπει να έρχεται σε επαφή το κρέας με την υψηλή θερμότητα για να ολοκληρωθεί το μαγείρεμα.
• Επιλογή μεθόδων μαγειρέματος που δεν οδηγούν στη δημιουργία αυτών των ενώσεων, όπως για παράδειγμα το μαγείρεμα στην κατσαρόλα, στον ατμό ή στον φούρνο.
• Επιλογή άπαχου κρέατος και ψαριού
• Συνεχής αναστροφή του κρέατος σε μια υψηλή πηγή θερμότητας μπορεί να μειώσει σημαντικά το σχηματισμό των ΕΑΑ σε σύγκριση με το να παραμένει το κρέας στην πηγή θερμότητας χωρίς να το αναστρέφεται συχνά
• Η απομάκρυνση των καμένων μερίδων κρέατος και αποφυγή χρήσης σάλτσας που προέρχεται από το κρέας που στάζει μπορεί επίσης να μειώσει την έκθεση στις ΕΑΑ και τους ΠΑΥ
• Χρήση μικρότερης ποσότητας λαδιού κατά το ψήσιμο στην σχάρα
• Η προσθήκη αρωματικών χόρτων ή μπαχαρικών μπορεί να μειώσει την καρκινογόνο δράση ή να αποτρέψει τον σχηματισμό των ΕΑΑ και των ΠΑΥ, λόγω των αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων
• Το μαρινάρισμα είναι μια άλλη μέθοδος που μπορεί να μειώσει τη συγκέντρωση των ΕΑΑ και των ΠΑΥ

*Σημείωση: Σ’ αυτό το άρθρο επικεντρωθήκαμε στην παρουσία των ΠΑΥ στο κρέας. Ωστόσο, μπορούν να βρεθούν και στα φρούτα, τα λαχανικά, κάποια έλαια και τα θαλασσινά.

Διαβάστε Περισσότερα »

Είσαι δρομέας; Μάθε για τη φόρτιση υδατανθράκων

Μιας και είμαστε κοντά στη μέρα του Μαραθωνίου, είναι ευκαιρία να ασχοληθούμε λίγο με τη φόρτιση υδατανθράκων.

Τι είναι φόρτιση υδατανθράκων;

Η φόρτιση υδατανθράκων είναι μια διαιτητική πρακτική που έχει ως στόχο την αύξηση των αποθεμάτων του γλυκογόνου (μυϊκού και ηπατικού) σε μεγαλύτερα του φυσιολογικού επίπεδα πριν τον αγώνα.

Πώς γίνεται η φόρτιση υδατανθράκων;

Υπάρχει το κλασικό και το τροποποιημένο μοντέλο φόρτισης υδατανθράκων. Από τα δύο, πιο εύκολα εφαρμόσιμο είναι το τροποποιημένο μοντέλο, γι’ αυτό και θα αναφερθώ εκτενέστερα σε αυτό.

Η διαδικασία της φόρτισης ξεκινάει μία εβδομάδα ( 7 ημέρες) πριν τον αγώνα

1^η ημέρα: Ο ασκούμενος κάνει εξαντλητική άσκηση (προτείνεται πάνω 90 λεπτά τρέξιμο στο 75% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου, VO2MAX) και το 50% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων του παρέχεται από υδατάνθρακες (5 γρ. υδατανθράκων /κιλό σωματικού βάρους)

2^η ημέρα:  Μειώνεται ο χρόνος άσκησης στα 40 λεπτά τρέξιμο  και συνεχίζει τη μεικτού τύπου διατροφή με το 50% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων του να παρέχεται από υδατάνθρακες

3^η ημέρα: Ακριβώς όπως την 2^η μέρα

4^η μέρα:  Μειώνεται ο χρόνος άσκησης  το πολύ στα 20 λεπτά τρέξιμο  και αυξάνονται οι υδατάνθρακες στο 70- 75% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων (7,75 γρ. υδατανθράκων/κιλό σωματικού βάρους) .

5^η μέρα: Όπως η 4^η μέρα

6^η μέρα: Η μέρα πριν τον αγώνα είναι μέρα ανάπαυσης, Ο ασκούμενος δεν κάνει καμία μορφή φυσικής δραστηριότητας και συνεχίζει την πρόσληψη υδατανθράκων στο 70- 75%.

Τι πετυχαίνω με τη φόρτιση υδατανθράκων;

Η φόρτιση υδατανθράκων αυξάνει το χρόνο άσκησης, δηλαδή την αντοχή. Δεν αυξάνει την ταχύτητα, αλλά αυξάνει τη διάρκεια, κάτι το οποίο είναι και στόχος στους δρομείς.

Πώς εξηγείται η φόρτιση υδατανθράκων;

Με τη φόρτιση υδατανθράκων γίνεται αύξηση μυϊκού και ηπατικού γλυκογόνου. Με απλά λόγια, γίνεται αύξηση των αποθηκών υδατανθράκων στο σώμα μας, ώστε αυτό να μπορεί να μας τροφοδοτήσει με περισσότερους υδατάνθρακες, όταν τους χρειαστούμε.

Σημαντικές πληροφορίες:

•   Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε πως η φόρτιση υδατανθράκων ωφελεί αθλήματα με διάρκεια πάνω από 60 λεπτά. Δηλαδή αν σκοπεύετε να τρέξετε μικρές αποστάσεις δεν έχει νόημα να καταφύγετε στην φόρτιση υδατανθράκων.
• Η φόρτιση υδατανθράκων οδηγεί σε αύξηση βάρους, λόγω της κατακράτησης νερού. Κατά την αποθήκευση ενός γραμμαρίου γλυκογόνου, χρησιμοποιούνται 3 γραμμάρια νερού. Κατά τη φόρτιση υδατανθράκων αυξάνεται το γλυκογόνο κατά 400 γραμμάρια, άρα 400*3= 1200 γραμμάρια νερού + 400 γραμμάρια γλυκογόνου= 1600 γραμμάρια. Οπότε παρατηρείται αύξηση βάρους κατά 1.600 γραμμάρια, τουτέστιν αύξηση κατά  1,5 κιλό περίπου. Είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που συμβαίνει στις κετογονικές ή πρωτεϊνικές δίαιτες.
•  Το είδος υδατανθράκων που θα χρησιμοποιηθεί στη φόρτιση (απλοί ή σύνθετοι) δεν φαίνεταινα έχει καμία σημασία στο αποτέλεσμα της φόρτισης.
• Το κλασικό πρωτόκολλο φόρτισης υδατανθράκων είναι πολύ πιο δύσκολο από το τροποποιημένο, καθώς στην πρώτη φάση αναφέρει πρόσληψη υδατανθράκων στο 10% της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης και στη δεύτερη φάση στο 90%. Είναι πολύ δύσκολα εφαρμόσιμο και στις δύο φάσεις, και ειδικά στην πρώτη μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση, λιποθυμία και τραυματισμούς λόγω του συνδυασμού πολύ χαμηλής πρόσληψης υδατανθράκων και εξαντλητικής άσκησης.

Συμπερασματικά λοιπόν, η φόρτιση υδατανθράκων είναι αποτελεσματική στην αύξηση του χρόνου άσκησης σε αθλήματα αντοχής άνω των 60 λεπτών και καλό θα ήταν πάντα να γίνεται υπό την παρακολούθηση ενός εξειδικευμένου διαιτολόγου- διατροφολόγου, ώστε να γίνει με τον σωστό τρόπο.

Διαβάστε Περισσότερα »

Υγιεινά σνακ για τα παιδιά στο σχολείο

Το σχολείο είναι ένα μέρος όπου τα παιδιά περνούν πολλές ώρες της ημέρας. Αν κι ένα αισιόδοξο δελτίο τύπου του ΕΦΕΤ, έρχεται να κάνει τα κυλικεία γεμάτα υγιεινές επιλογές, ωστόσο μερικά απ’ αυτά δεν παύουν ακόμα να αποτελούν ένα μέρος όπου τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να προμηθεύονται, μια μεγάλη γκάμα ανθυγιεινών προϊόντων. Εξαιτίας όλων αυτών και μιας και η παιδική παχυσαρκία αυξάνεται όλο και περισσότερο στη χώρα μας, η σωστή παιδεία και οι σωστές επιλογές από μικρή ηλικία είναι ένα απαραίτητο στοιχείο με το οποίο θα πρέπει να εφοδιαστούν τα παιδιά!

Καταρχάς, ξυπνήστε το παιδί σας ένα τέταρτο νωρίτερα από τη συνηθισμένη ώρα, ώστε να έχει χρόνο να καταναλώσει στο σπίτι ένα πλήρες πρωινό. Έρευνες έχουν δείξει, πως ένα καλό πρωινό συσχετίζεται με καλύτερη απόδοση και δυνατότητα εκμάθησης. Επειδή όμως οι σχολικές ώρες είναι πολλές, σίγουρα είναι αναγκαίο να φάει κάτι και στο σχολείο. Στη συνέχεια λοιπόν, ακολουθούν κάποιες απλές και θρεπτικές επιλογές τις οποίες είτε μπορείτε να παρασκευάσετε στο σπίτι, είτε μπορεί να τις προμηθευτεί από το κυλικείο του σχολείου.

• Φρούτα: Σύμφωνα με δελτίο τύπου του ΕΦΕΤ, φρούτα θα πρέπει να υπάρχουν και στα σχολικά κυλικεία, ωστόσο μπορείτε να προμηθεύσετε τα παιδιά σας από το σπίτι με ένα φρούτο. Συμβουλεύστε να το φάει στο πρώτο του διάλειμμα, ώστε να μην προκύψει πρόβλημα με την ασφάλεια του τροφίμου.
• Χυμοί: Αν αρνείται να καταναλώσει φρούτα στο χώρο του σχολείου, τότε μια καλή και θρεπτική επιλογή αντί των φρούτων είναι οι χυμοί. Συμβουλεύστε το να προτιμάει τους φυσικούς χυμούς που παρασκευάζονται εκείνη την ώρα στο κυλικείο του σχολείου. 
• Αποξηραμένα φρούτα. Είναι εύκολα στη μεταφορά και στην αποθήκευση, δεν υπάρχει πρόβλημα με το ζήτημα της θερμοκρασίας και σίγουρα θα βρείτε κάποιο αποξηραμένο φρούτο που να του αρέσει. Προσοχή στην επιλογή τους! Διαλέξτε αυτά χωρίς προσθήκη ζάχαρης!
• Τοστ ολικής αλέσεως  τυρί: Επίσης κάτι το οποίο μπορεί να προμηθευτεί από το κυλικείο. Υγιεινό και νόστιμο σνακ με το οποίο μπορεί να καταπολεμήσει την πείνα του.
• Κουλούρι Θεσσαλονίκης: Παραδοσιακό πρωινό για μεγάλους και μικρούς. Χορταστικό και νόστιμο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα άλλα σνακ.
• Μπάρες δημητριακών: Αν παραπονεθεί το παιδί σας πως δεν έχει κάτι γλυκό να φάει δώστε του μπάρες δημητριακών. Σίγουρα θρεπτικές και γλυκές. Λόγω των φυτικών ινών που περιέχουν, ακόμα και σε μικρές ποσότητες καταπολεμούν εύκολα και γρήγορα το αίσθημα της πείνας, ώστε να έχουν αρκετή ενέργεια τα παιδιά σας να συνεχίσουν τη μελέτη τους.
• Ξηροί καρποί: Ένα σακουλάκι με λίγους ανάλατους- άψητους ξηρούς καρπούς, είναι ακόμα ένα θρεπτικό κι εύκολα παρασκευάσιμο σνακ για το σχολείο. Κάτι διαφορετικό, κάτι το οποίο μπορεί να μοιραστεί με τους φίλους του και να τους κεράσει!
• Σπιτικές πίτες: Ετοιμάστε από την προηγούμενη μία σπιτική σπανακόπιτα και προμηθεύστε το. Προσοχή στην ποσότητα λαδιού που θα χρησιμοποιήσετε!
• Σπιτικό cake με ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα: Δώστε στο παιδί σας γλυκό σνακ αλλά με πολλά καλά θρεπτικά συστατικά. Το cake με ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες και βιταμίνες. Επίσης, είναι μία καλή εναλλακτική αν το παιδί σας δυσκολεύεται να καταναλώσει φρούτα.
• Νερό: Όσο σημαντική είναι η διατροφή του, τόσο σημαντική είναι και η ενυδάτωσή του! Γι’ αυτό συμβουλέψτε το να έχει μαζί του πάντα ένα μπουκάλι με νερό και να το καταναλώνει στα διαλείμματα.

Προσοχή όμως! Όπως κι εσείς έτσι και το παιδί σας θα επιθυμήσει να φάει και κάτι λιγότερο υγιεινό, όπως γαριδάκια, σοκολάτες κλπ. Είναι λάθος να του το αρνείστε κατ’ εξακολούθηση όπως και να το βαπτίσετε ως «κακό» ή «απαγορευμένο». Επίσης, άλλο ένα λάθος είναι να επιβραβεύετε το παιδί σας με το φαγητό. Μικρές ποσότητες (το τονίζω!) από τέτοια σνακ 1 φορά την εβδομάδα θα ικανοποιήσουν την επιθυμία του και δε θα του δημιουργήσουν απωθημένα.

Διαβάστε Περισσότερα »

Ημερομηνίες λήξης: Τι σημαίνουν;

Γράφει η Σαμαρά Αντωνία, Τεχνολόγος Τροφίμων, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Πόσες φορές έχετε πετάξει κάποιο προϊόν επειδή έχει περάσει η ημερομηνία λήξης του; Μήπως τελικά θα μπορούσατε να το καναλώσετε και λίγες μέρες μετά το πέρας αυτής;

Πάμε να δούμε τι σημαίνουν κάποιοι όροι που βλέπουμε στις συσκευασίες των τροφίμων για να ξέρουμε αν πρέπει τελικά να πετάξουμε ένα τρόφιμο που έχει λήξει…

Ανάλωση μέχρι και/έως (use-by)

Η ημερομηνία αυτήν αναφέρεται σε θέματα ασφάλειας του τροφίμου. Τα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται πριν από το τέλος αυτής της ημερομηνίας  και όχι μετά το πέρας αυτής. Χρησιμοποιείται σε προϊόντα που είναι ευαλλοίωτα όπως το γάλα, το κρέας, τις έτοιμες προς κατανάλωση σαλάτες κλπ.

Μετά την ημερομηνία λήξης, μην φάτε το τρόφιμο, μην  το μαγειρέψετε ή το παγώσετε. Το τρόφιμο μπορεί να μην είναι ασφαλές για κατανάλωση, ακόμα και αν έχει αποθηκευτεί σωστά και έχει καλή εμφάνιση και οσμή.

Προκειμένου η ημερομηνία λήξης να αποτελεί έγκυρο οδηγό θα πρέπει να ακολουθείτε προσεκτικά τις οδηγίες αποθήκευσης που αναγράφονται πάνω στην συσκευασία. Για παράδειγμα, όταν στην συσκευασία υποδεικνύεται πως χρειάζεται να αποθηκεύσετε το τρόφιμο σε θερμοκρασία ≤ 5° C, θα πρέπει να ακολουθήσετε την εν λόγω οδηγία.

Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από το τέλος (best before)

Αναφέρεται σε θέματα ποιότητας του τροφίμου. Μετά το πέρας αυτής της ημερομηνίας είναι ασφαλές να καταναλώσετε το τρόφιμο, αλλά υστερεί από άποψη γεύσης, οσμής ή υφής.

Χρησιμοποιείται σε τρόφιμα που είναι κονσερβοποιημένα, αποξηραμένα, κατεψυγμένα και σε νωπά φρούτα και λαχανικά.

Και σε αυτήν την περίπτωση, η εν λόγω ημερομηνία είναι ακριβής μόνο εάν τα τρόφιμα αποθηκεύονται σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στην συσκευασία.

Οδηγίες σχετικά με τη διάρκεια ζωής ορισμένων ψυγμένων τροφίμων, στο ψυχρότερο μέρος του ψυγείου*

Τρόφιμο	Αναμενόμενη Διάρκεια Ζωής
Θαλασσινά	3 ημέρες
Καρκινοειδή και μαλάκια	2 ημέρες
Κρέας	3-5 ημέρες
Κιμάς και παραπροϊόντα	2-3 ημέρες
Πουλερικά	3 ημέρες
Χυμοί φρούτων	7-14 ημέρες
Γάλα	5-7 ημέρες
Κρέμα	5 ημέρες
Σκληρά τυριά	1-3 μήνες (μεταβλητή)
Μαλακά τυριά (camembert κλπ.)	2-3 εβδομάδες
Cottage, ricotta, τυριά κρέμας	10 ημέρες

*Ακριβώς επάνω από το ράφι λαχανικών και στο πίσω τοίχωμα είναι η ψυχρότερη ζώνη του ψυγείου

Διαβάστε Περισσότερα »

Ακρυλαμίδιο:Tί είναι και πώς μπορώ να το μειώσω;

Το ακρυλαμίδιο είναι ευρέως γνωστό ως βιομηχανικό χημικό που χρησιμοποιείται κυρίως στην σύνθεση του πολυακρυλαμιδίου. Το πολυακρυλαμίδιο χρησιμοποιείται στην επεξεργασία του πόσιμου νερού και των υγρών αποβλήτων. Επίσης, απαντάται σε κόλλες, χαρτί και κοσμητικά. Τα υλικά από πολυακρυλαμίδιο περιέχουν πολύ μικρές ποσότητες ακρυλαμιδίου. Το 1994, ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον καρκίνο (IARC) είχε κατατάξει το ακρυλαμίδιο ως «πιθανό καρκινογόνο στους ανθρώπους» (ομάδα 2Α) βασιζόμενος στην γενοτοξικότητα στους αρουραίους. Η ταξινόμηση αυτή εγκρίθηκε από το συμβούλιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) το 2002. Το ακρυλαμίδιο ήταν πάντα παρόν στα μαγειρεμένα τρόφιμα και στον καπνό του τσιγάρου. Ωστόσο, η παρουσία του στα τρόφιμα αναφέρθηκε για πρώτη φορά από την Σουηδική Εθνική Υπηρεσία Τροφίμων (SNFA) το 2002. Η κοινή επιτροπή εμπειρογνωμόνων FAO / WHO για τα πρόσθετα τροφίμων (JECFA) αναφέρει ότι απαιτούνται πρόσθετες μακροπρόθεσμες μελέτες για τον προσδιορισμό του ακριβούς επιπέδου κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία.

Πού βρίσκεται το ακρυλαμίδιο;

Οι άνθρωποι εκτίθενται σε διάφορα ποσοστά ακρυλαμιδίου κυρίως μέσω της διατροφής. Το ακρυλαμίδιο σχηματίζεται σε μεγάλη ποικιλία τροφίμων, ιδιαίτερα σε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες (π.χ. πατάτα, ψωμί κ.α.) σε θερμοκρασίες  πάνω από τους 120° C, κατά το τηγάνισμα, το ψήσιμο στο φούρνο ή στα κάρβουνα. Ωστόσο, δεν υπάρχει στα φυσικά (ακατέργαστα) συστατικά (π.χ. ακατέργαστη πατάτα) και δεν σχηματίζεται κατά τη διάρκεια του βρασμού ή κατά την επεξεργασία στο φούρνο μικροκυμάτων. Τα φυτικά τρόφιμα, ο καφές, τα επεξεργασμένα αμυλούχα τρόφιμα όπως οι πατάτες, τα δημητριακά, τα μπισκότα, τα τραγανά ψωμάκια και άλλα προϊόντα αρτοποιίας περιέχουν μεγάλα επίπεδα ακρυλαμιδίου. Αντίθετα, τα προϊόντα με βάση το κρέας έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε ακρυλαμίδιο.

Κάτω από ποιες συνθήκες σχηματίζεται το ακρυλαμίδιο;

Ο σχηματισμός του ακρυλαμιδίου ευνοείται από τις υψηλές θερμοκρασίες και τη χαμηλή περιεκτικότητα σε υγρασία. Η κύρια χημική διεργασία από την οποία παράγεται είναι γνωστή ως αντίδραση Maillard (μη ενζυματική αμαύρωση). Στην αντίδραση αυτή οφείλεται το ροδοκοκκίνισμα, το άρωμα και η γεύση του τροφίμου αλλά και η παραγωγή άλλων ενώσεων που μπορεί να είναι επιβλαβείς για την υγεία. Σε γενικές γραμμές όσο πιο σκούρο-μαύρο χρώμα αποκτά το τρόφιμο κατά την επεξεργασία του (ψημένο τόστ, πιο σκουρόχρωμα τσιπς), τόσο υψηλότερη είναι η περιεκτικότητά του σε ακρυλαμίδιο.

Ορισμένα βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να μειώσετε την ποσότητα ακρυλαμιδίου που καταναλώνετε εσείς και η οικογένειά σας είναι:

• Μη φυλάσσετε τις πατάτες στο ψυγείο, όπου μπορεί να αυξηθεί το ακρυλαμίδιο κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος. Αποθηκεύστε τις πατάτες σε ένα σκοτεινό και  δροσερό μέρος, όπως ένα ντουλάπι.
• Το τηγάνισμα προκαλεί το σχηματισμό του ακρυλαμιδίου. Εάν τηγανίζετε κατεψυγμένες πατάτες, ακολουθήστε τις οδηγίες των κατασκευαστών σχετικά με το χρόνο και τη θερμοκρασία και αποφύγετε το υπερβολικό ψήσιμο.
• Να ψήνετε το ψωμί μέχρι να αποκτήσει ανοιχτό καφέ χρώμα. Απομακρύνετε τις καφέ-καμένες περιοχές. 
• Εξετάστε τη χρήση ορισμένων πρόσθετων κατά τη διάρκεια του τηγανίσματος όπως το βότανο δενδρολίβανο.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι Ευρωπαϊκές Εθνικές Αρχές για τα τρόφιμα συμβουλεύουν τους καταναλωτές να ακολουθούν τις καθιερωμένες διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές καθώς και μια ισορροπημένη διατροφή, η οποία περιλαμβάνει πολλά φρούτα και λαχανικά, με μέτρια κατανάλωση τηγανισμένων και λιπαρών τροφών.

Γράφει για το Dieticious

Σαμαρά Αντωνία

Τεχνολόγος Τροφίμων, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Διαβάστε Περισσότερα »

Εντεροαιμορραγικό Escherichia coli: άλλο ένα βακτήριο στα τρόφιμά μας

Συνεχίζοντας με τα πιο κοινά βακτήρια που βρίσκουμε στα τρόφιμά μας, ας πούμε λίγα λόγια για την Escherichia coli.

Εντεροαιμορραγικό  Escherichia coli (EHEC)

Τα περισσότερα βακτήρια E. coli είναι αβλαβή, άλλα μερικά παράγουν μια τοξίνη (Shiga τοξίνη) που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες, μεταξύ των οποίων η αιματηρή διάρροια, προβλήματα πήξης του αίματος, νεφρική ανεπάρκεια και θάνατο. Δεν μπορούν όλα τα E. coli που παράγουν την τοξίνη Shiga να προκαλέσουν προβλήματα, αλλά μπορεί το εντεροαιμορραγικό E. coli (EHEC), στο οποίο περιλαμβάνεται ο ορότυπος O157:H7. Το E.coli O157:H7 είναι σήμερα το κυρίαρχο στέλεχος που ευθύνεται για το 75% των λοιμώξεων από EHEC παγκοσμίως.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι μόλυνσης από E.coli;

Τα κρούσματα μόλυνσης, εντοπίζονται σε διάφορα είδη τροφίμων όπως στον ακατέργαστο ή μη μαγειρεμένο βόειο κιμά και στα προϊόντα βόειου κρέατος, στο απαστερίωτο γάλα, στο μαρούλι, στο σπανάκι, στα λάχανα, στα όξινα τρόφιμα (< pH 4.6) όπως το γιαούρτι, την μαγιονέζα, τον απαστερίωτο χυμό φρούτων. Επίσης, είναι καλά τεκμηριωμένη η μετάδοση της λοίμωξης από άτομο σε άτομο.

Τι μπορεί να προκαλέσει η μόλυνση από  E.coli;
Κάποια άτομα προσβάλλονται από την λιγότερο σοβαρή μορφή της λοίμωξης, κατά την οποία ο ασθενής μπορεί να μην εμφανίσει κάποιο σύμπτωμα ή μπορεί να εμφανίσει διάρροια που αρχικά είναι υδαρής και στην συνέχεια εξελίσσεται σε αιματηρή. Η λοίμωξη μπορεί να εξελιχθεί σε απειλητική για την ζωή, καταλήγοντας σε νεφρική ανεπάρκεια και άλλα προβλήματα, με τα παιδιά και τα άτομα με ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα να είναι ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου.

Πώς μπορώ να προφυλαχθώ από μόλυνση από την E.coli;
Συστήνεται καλό μαγείρεμα του κιμά, καλό πλύσιμο των λαχανικών και των φρούτων σε τρεχούμενο καθαρό νερό και η αποφυγή κατανάλωσης απαστερίωτου γάλακτος ή κατανάλωσης τυριών που παράγονται απ’ αυτό.

Γράφει για το Dieticious
Σαμαρά Αντωνία
Τεχνολόγος Τροφίμων, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Επίσης μπορεί να σας ενδιαφέρει: Πόσα ξέρουμε για την υγιεινή των τροφίμων μας;
Salmonella: Βρίσκεται παντού! Τί γνωρίζουμε όμως γι αυτό το βακτήριο;

Διαβάστε Περισσότερα »