Βιταμίνες- Βιταμίνη Α

Οι βιταμίνες είναι μια ομάδα μορίων που απαιτούνται σε πολύ μικρές ποσότητες στη διατροφή και είναι απαραίτητες για τη πραγματοποίηση σημαντικών αντιδράσεων στον οργανισμό μας. Δεν παρέχουν ενέργεια, δηλαδή δεν έχουν θερμίδες. Η υπερβολική πρόσληψη βιταμινών ή οι διατροφικές ελλείψεις μπορεί να έχουν βλαβερές συνέπειες στην υγεία! Διακρίνονται στις λιποδιαλυτές (A, D, E, K) και στις υδατοδιαλυτές που είναι όλες οι υπόλοιπες.

Βιταμίνες- Βιταμίνη Α

Μία από τις τέσσερις λιποδιαλυτές βιταμίνες, η βιταμίνη Α, συναντάται σε δύο βασικές μορφές. Η μία μορφή, είναι τα ρετινοειδή (ρετινόλη, ρετινάλη, ρετινοϊκό οξυ), που βρίσκονται στο ήπαρ, στα γαλακτοκομικά, στον κρόκο του αυγου, στα ψάρια όπως ο τόνος και οι σαρδέλες. Η δεύτερη μορφή είναι η προβιταμίνη Α ή αλλιώς τα καροτενοειδη (πρόδρομες ενώσεις της βιταμίνης Α) που βρίσκονται σε φρούτα και σε λαχανικά όπως στα καρότα, στα πράσινα και στα κίτρινα λαχανικά. Γνωστά διαιτητικά καροτενοειδή είναι το β- καροτένιο, το α- καροτένιο και η β- κρυπτοξανθινη. Άλλα καροτενοειδή που δε θεωρούνται πρόδρομες ενώσεις της βιταμίνης Α είναι το λυκοπένιο, η κανθαξανθινη, η λουτεϊνη, η ζεαξανθίνη.

Οι κύριες λειτουργίες της βιταμίνης Α είναι η όραση, η διαφοροποίηση των κυττάρων, η διατήρηση του δέρματος και των βλεννογόνων, η ανάπτυξη και  τέλος η ενίχυση του ανοσοποιητικου, του ουροποιητικού και του γεννητικού συστήματος. Τα καροτενοειδή και το β- καροτένιο αντιδρούν με ελεύθερες ρίζες οι οποίες παράγονται κατά την υπεροξείδωση των λιπιδίων.

Η βιταμίνη Α έχει συνεργιστική δράση με τη βιταμίνη Ε αλλά το β- καροτένιο σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να μειώσει τη συγκέντρωση της βιταμίνης Ε στο πλάσμα του αίματος. Η πλεονάζουσα βιταμινη Α παρεμβαίνει στην απορρόφηση της βιταμίνης Κ και η ελλειψη ψευδαργύρου επηρεάζει το μεταβολισμό της βταμινης Α. Επίσης, η βιταμίνη Α επηρεάζει το μεταβολισμό του σιδηρου. Η έλλειψή της μπορει να προκαλέσει μικροκυτταρική αναιμία.

Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη

Άνδρες: 1000 μg RE

Γυναίκες: 800 μg RE

Έγκυες μετά τον 4^ο μήνα: 1100 μg RE

Θηλάζουσες: 1500 μg RE

RE= Iσοδύναμα ρετινόλης (1 μg ρετινολης ή 6 μg β- καροτενίου)

Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Α μπορεί να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία και κατ’ επέκταση σε τύφλωση, σε ανορεξία, σε επιβράδυνση της ανάπτυξης. Ακόμη, άτομα που έχουν ανεπάρκεια της βιταμίνης Α είναι επιρρεπή σε λοιμώξεις.

Τοξικότητα της βιταμίνης Α προκαλεί ανορεξια, ξηρό, απολεπιστικό δέρμα, αλωπεκια, αταξια, οστικό και μυϊκό πόνο, επιπεφυκίτιδα κ.α. Το ανώτατο όριο ασφαλούς ημερήσιας πρόσληψης είναι 3000 μg RE, ενω η ημερήσια λήψη άνω των 4500 μg RE έχει τοξικές επιδράσεις.